Community-based tourism wordt in bestemmingslanden ook wel “village tourism” of “homestays” genoemd. Er is geen vaste definitie, maar REST definieert community-based tourism als volgt:
“Community-based tourism is tourism that takes environmental, social and cultural sustainability into account. It is managed and owned by the community, for the community, with the purpose of enabling visitors to increase their awareness and learn about the community and local ways of life”.
De beste manier om de winsten uit toerisme terug te laten vloeien naar de lokale gemeenschap rond een project is om deze gemeenschap te betrekken in de ontwikkeling en het management van het project. Dit wordt community-based toerisme genoemd. In feite zouden alle vormen van duurzaam toerisme de lokale bevolking moeten betrekken, aangezien lokale betrokkenheid een van de voorwaarden voor duurzaam toerisme is. Helaas is dit in de praktijk niet altijd het geval.
Community-based toerisme kan ontstaan uit twee situaties: een externe organisatie, bijv. een NGO, komt met het idee om een toerisme project op te zetten, of de lokale gemeenschap initieert zelf een project. Als de gemeenschap zelf het idee voor een project oppert, is er vaak het probleem dat kennis en expertise ontbreekt. Hulp vragen aan ervaren organisaties kan hier een oplossing voor zijn.
Toerisme dat van buitenaf opgelegd wordt kan juist het gevolg hebben dat er een gebrek aan verantwoordelijkheidsgevoel binnen de lokale gemeenschap bestaat. In de praktijk wordt community-based toerisme echter wel beheerd door een externe organisatie, in ieder geval in de beginfase.
Waar bestaat community-based toerisme uit? Een lokale gemeenschap is idealiter niet alleen betrokken in het beheer en de besluitvorming van een project, maar meer nog in de uitvoering van het idee. Lokale mensen zijn uitermate geschikt als gids, accommodatiebeheerders of vervoerders. Juist doordat ze de regio goed kennen en er al lang wonen zijn ze experts op het gebied van hun toeristisch product. Toerisme heeft niet alleen direct effect op de lokale gemeenschap door de banen die worden gecreëerd in bijv. souvenirverkoop en rondleidingen, maar toerisme brengt ook gasten naar hotels, restaurants en taxi’s. Zelfs een persoon die niet direct is betrokken bij de reisindustrie kan profiteren van een project in zijn dorp. Bij kleinschalige projecten betaalt de toerist namelijk vaak een vast bedrag dat in de gemeenschappelijk pot wordt gestort en waar een project van algemeen nut van wordt betaald. Zo kunnen bijvoorbeeld scholen, sanitatiesystemen of veebaden worden gefinancierd uit een toerisme project en van nut zijn voor de hele bevolking rond een project.
Andere positieve effecten van toerisme op een lokale gemeenschap kunnen zijn dat traditionele waarden en cultuur worden herontdekt en herwaardeerd, en dat jongeren minder snel geneigd zijn hun dorp te verlaten voor de grote stad, waar de werkgelegenheid lonkt. Uiteraard is toerisme ook een goede kans om de positie van vrouwen in de gemeenschap te versterken. Vrouwen zijn goede restaurantshoudsters en verkoopsters van souvenirs; dit geeft ze een kans om hun eigen inkomen te verdienen.
Minder wenselijke effecten zijn de toename van afval dat toeristen achterlaten en de verwesterlijking van de lokale cultuur. Het aantal toeristen dat een gemeenschap kan bezoeken zonder schadelijk te zijn zou het beste kunnen worden bepaald door de gemeenschap zelf.
Marketing is belangrijk in community-based toerisme. Kleine dorpen zijn vaak niet makkelijk te vinden en hebben dus publiciteit nodig. Dit soort toerisme is gebaat bij georganiseerde reizen; een op zichzelf staand project heeft minder kans op bezoekers dan een aantal projecten die in een reis opgenomen zijn. Om een georganiseerde reis interessant te maken is het van belang dat elk project een kenmerkende eigenschap heeft om zich te onderscheiden van andere projecten. Hierdoor ontstaat een aantrekkelijk, gevarieerd product dat meer toeristen zal trekken dan een project op zichzelf.
Wilt u enkele voorbeelden van op de community based tourism? Klik hier om een van onze lopende projecten te bekijken